Wodorki

Amoniak NH₃

Azan; bezbarwny gaz o przenikliwym zapachu, temp. topnienia -77,7^oC, temp. wrzenia -33,4^oC, bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie (1142dm³ NH₃ w 1dm³ H₂O w temp. 0^oC). W temp. wrzenia moment dipolowy amoniaku wynosi 1,48 D, a przenikalność elektryczna 22. W atmosferze powietrza lub tlenu amoniak spala się (temp. zapłonu 780^oC) żółtawym płomieniem na azot i wodę. Podczas przepuszczania mieszaniny amoniaku z powietrzem (lub tlenem) przez rozżarzoną siatkę platynową powstaje tlenek azotu NO i woda: 4NH₃ + 5O₂ 4NO + 6H₂O (reakcja ta stanowi pierwszy etap przemysłowej metody otrzymywania kwasu azotowego). W podwyższonej temp. amoniak ma właściwości redukujące. Redukuje m.in. tlenki niektórych metali do wolnych metali, np.: 3CuO + 2NH₃ 3Cu + 3H₂O + N₂ . Reaguje z kwasami tworząc sole amonowe: 2NH₃aq + H₂CO₃ (NH₄)CO₃ . W roztworach wodnych amoniaku zachodzi reakcja NH₃ + H₂O NH₄⁺ + OH^- . Stała równowagi tej reakcji wynosi 1,8*10^-5, zatem amoniak jest dość słabą zasadą. Skroplony jest cieczą zasocjowaną przez wiązania wodorowe. W ciekłym NH₃ rozpuszcza się wiele związków; zarówno nieorganicznych, jak i organicznych. Dobrze rozpuszczają się sole amonu oraz azotany i jodki, natomiast fluorki, chlorki, tlenki i wodorotlenki metali są źle rozpuszczalne. Sole ulegają w amoniaku dysocjacji elektrolitycznej. Litowce i berylowce rozpuszczają się w amoniaku bez wydzielenia wodoru, tworząc roztwory dobrze przewodzące prąd elektryczny, np. sód tworzy ciemnoniebieski roztwór (brązowy przy większych stężeniach sodu), z którego po pewnym czasie w obecności katalizatora wytrąca się amidek sodu i wydziela się wodór. Ze związków organicznych w NH₃ rozpuszczają się tylko te, które zawierają w cząsteczkach atomy pierwiastków silnie elektroujemnych, np.fenole, alkohole, estry, etery, amidy, związki nitrowe. Nie rozpuszczają się natomiast węglowodory, benzen rozpuszcza się nieznacznie. Zastępując w amoniaku atomy wodoru atomami metali otrzymuje się amidki, np.KNH₂, imidki, np. BaNH, PbNH oraz azotki, np. Ca₃N₂. Znane są również pochodne amoniaku zawierające atomy fluorowców, np. chloroamina NH₂Cl, trójjodek azotu NI₃. Amoniak otrzymuje się podczas bezpośredniej syntezy z pierwiastków 3H₂ + N₂ 2NH₃ , a w laboratorium - działając NaOH na sole amonu. Amoniak jest stosowany do produkcji kwasu azotowego, sody metodą Solvaya, soli amonowych (stosowanych często jako nawozy sztuczne), mocznika, cyjanowodoru, włókien sztucznych oraz jako czynnik chłodzący w urządzeniach chłodniczych.

Hydrazyna N₂H₄

Jest bezbarwną cieczą posiadającą zapach podobny do amoniaku; topi się w temp. 1,4^oC, wrze w 183^oC, bez dostępu powietrza jest trwała. Miesza się we wszystkich stosunkach wodą i alkoholem, tworzy hydrat N₂H₄*H₂O. Pod wpływem ogrzewania ulega rozkładowi: 3N₂H₄ 4NH₃ + N₂ . Posiada silne właściwości redukujące; łatwo utlenia się do azotu i wody, w suchym tlenie zapala się samorzutnie, reaguje z fluorowcami, np. N₂H₄ + 2I₂ N₂ + 4HI . Wykazuje słabe właściwości zasadowe - z kwasami tworzy sole hydrazyniowe zawierające kation [N₂H₅]⁺. Otrzymywana przez działanie na amoniak chloranem(I) sodu w obecności żelatyny jako katalizatora: NaOCl + NH₃ NaOH + NH₂Cl , NH₂Cl + NH₃ N₂H₄ + HCl . Stosowana w laboratoriach jako środek redukujący, w mieszaninie ze stężonym nadtlenkiem wodoru jako paliwo rakietowe, do produkcji chemikaliów dla rolnictwa, materiałów wybuchowych, jako składnik wywoływaczy fotograficznych i inhibitor korozji.

Siarkowodór H₂S

Suflan w przygotowaniu.