Ciekawe doświadczenia chemiczne
Mocna herbata?Na początek prymitywne doświadczenie, pokazujące że
domowa kuchnia często bywa Przygotuj 3 szklanki, łyżeczkę, sodę, kwasek cytrynowy (lub
ocet), zaparz około 200cm3 herbaty (powinna mieć ciemny odcień). Ustaw na stole szklanki - do każdej nalej identyczną ilość
naparu herbaty (najlepiej bez fusów :-) ). Do pierwszej dodaj pół łyżeczki kwasku
cytrynowego lub łyżkę octu, drugą zostaw do porównania, do trzeciej dodaj pół
łyżeczki sody. Obserwuj zabarwienie roztworów w szklankach. Barwa w pierwszej
szklance powinna zmienić się na bursztynową - charakteryzującą słabą herbatę, w
trzeciej natomiast na ciemnobrunatną - charakterystyczną dla bardzo mocnego
naparu. Zawarte w herbacie pochodne taniny zmieniają barwę pod wpływem pH. Dodatek
wodorowęglanu sodu (NaHCO3 - sody), który łatwo
hydrolizuje, gdyż jest solą słabego kwasu i mocnej zasady, podnosi stężenie jonów
wodorotlenkowych (OH-) w roztworze, a co za tym idzie zwiększa pH.
Dodanie kwasu
cytrynowego lub octowego (ocet
- CH3COOH), które dysocjując zwiększają stężenie jonów wodorowych
(H+) w roztworze obniża pH. A teraz coś dla miłośników "mocnych"
wrażeń: wlej zawartość trzeciej szklanki do pierwszej. Rozpocznie się dość
burzliwa reakcja rozkładu anionów węglanowych. W jej wyniku zacznie się
wydzielać dwutlenek węgla: Burza w probówceDo doświadczenia potrzebna jest łapa do probówek, probówka, alkohol etylowy (może być denaturat), stężony kwas siarkowy, kilka kryształków nadmanganianu potasu (KMnO4) i bagietka (zatopiona rurka szklana ze spłaszczonym końcem). Do 1/3 wysokości probówki nalej kwasu siarkowego, następnie powoli po bagietce nalej alkoholu do 2/3 wysokości probówki; tak by nie zmieszał się z kwasem. Dla bezpieczeństwa uchwyć probówkę za pomocą specjalnej łapy. Następnie wrzuć do probówki kilka kryształków nadmanganianu. Obserwuj małe błyski w probówce i towarzyszące im suche trzaski. Efekty te są skutkiem gwałtownego utleniania etanolu nadmanganianem potasu. Kwas siarkowy pełni rolę katalizatora tej reakcji. Świecąca rurkaSprzęt i materiały potrzebne do doświadczenia: draska z pudełka po zapałkach, szklana rurka (długości 15 - 20cm), palnik. Zeskrob draskę z pudełka. Otrzymany proszek umieść w środkowej części rurki szklanej. Zatkaj palcami oba końce rurki, a następnie zacznij ogrzewać jej środkową część. Po kilku minutach przerwij ogrzewanie. Idź do zaciemnionego pomieszczenia i odetkaj rurkę. Jej wewnętrzne ścianki zaczną świecić. Pod wpływem ogrzewania bez dostępu powietrza fosfor czerwony, będący jednym ze składników masy potarkowej pudełka po zapałkach, przechodzi w inną odmianę alotropową (o innym ułożeniu przestrzennym atomów) - fosfor biały. Biały fosfor w zetknięciu z tlenem zaczyna się powoli utleniać czego efektem jest świecenie (właśnie od fosforu pochodzi termin fosforescencja). Uwaga: otrzymany w doświadczeniu fosfor biały jest szkodliwy dla zdrowia (nawet w małych ilościach!), więc należy postępować z nim ostrożnie. Bijące "serce" rtęcioweSprzęt i odczynniki: nadmanganian potasu - KMnO4, kwas siarkowy - H2SO4, metaliczna rtęć, drut żelazny, szkiełko zegarkowe. Przygotuj roztwór nadmanganianu potasu zakwaszony kilkoma kroplami kwasu siarkowego (gotowy roztwór powinien mieć zabarwienie jasnofioletowe). Na szkiełko zegarkowe nalej kilka kropel rtęci i roztwór nadmanganianu. Drut żelazny ułóż tak, aby dotykał rtęci tylko końcem. Po dotknięciu drutem napięcie powierzchniowe rtęci ulegnie zmianie, w efekcie czego kropla zmieni kształt na kulisty. Spowoduje to wynurzenie się końca drutu z rtęci i ponowne spłaszczenie kropli, co znów spowoduje zanurzenie drutu w rtęci... Reakcja będzie przebiegała dopóki nie wyczerpie się KMnO4 (roztwór zmieni barwę na jasnoróżową). Chemiczne zapałkiSprzęt i odczynniki: kwas siarkowy (stężony), kwas azotowy (stężony), nadmanganian potasu (KMnO4), etanol (może być denaturat), parowniczka (o pojemności ~ 100cm3), drut (długości około 20cm), wata. Do parowniczki nalej kilka kropel kwasu siarkowego, kroplę azotowego i wrzuć kilka kryształków nadmanganianu. Jeden koniec drutu owiń watą i zwilż alkoholem. Teraz ostrożnie (!) zanurz na moment koniec z watą w parowniczce. Alkohol, którym jest nasączona wata zapali się. Zaobserwowany efekt jest spowodowany gwałtownym utlenianiem alkoholu etylowego przez nadmanganian; kwas siarkowy i kwas azotowy pełnią rolę substancji katalizujących, ten ostatni nie jest niezbędny, ale znacznie zwiększa widowiskowość pokazu (gwałtowniejsza reakcja). UWAGA: To doświadczenie przy nieumiejętnym obchodzeniu się z odczynnikami może spowodować pożar, należy więc zachować ostrożność; nie wykonywać go w pobliżu łatwopalnych przedmiotów. Świąteczna choinkaSprzęt i odczynniki: zlewka (poj. 250cm3),
bagietka lub kawałek drutu, kawałek nici lub żyłki, blaszka cynkowa (można ją
uzyskać przez rozbrojenie starego ogniwa - "paluszka"), 5% roztwór chlorku
cyny(II). Do zlewki nalej roztworu SnCl2 (~ do 3/4 wysokości). Z
blaszki wytnij kształt choinki - nie większy niż 2/3 wysokości zlewki. U góry
wyciętego kawałka zrób mały otwór, przez który przewlecz nić i przywiąż nią
blaszkę do bagietki. Włóż blaszkę do zlewki, a bagietkę oprzyj o ścianki zlewki. A
teraz czekaj cierpliwie... Po kilkudziesięciu minutach na blaszce powinny osadzić
się srebrzystobiałe błyszczące kryształki cyny. |
||||