• Ciekawe doświadczenia chemiczne, pierwsza strona
  • Mocna herbata?
  • Burza w probówce
  • Świecąca rurka
  • Bijące serce rtęciowe
  • Chemiczne zapałki
  • Świąteczna choinka
• Opisy ciekawych doświadczeń, część 2
• Opisy ciekawych doświadczeń, część 3
• Opisy ciekawych doświadczeń, część 4
• Tutaj znajdziesz praktyczne zastosowanie innego prostego eksperymentu

Na początek prymitywne doświadczenie, pokazujące że domowa kuchnia często bywa
dobrym, a w niektórych przypadkach całkowicie wystarczającym laboratorium.

Przygotuj 3 szklanki, łyżeczkę, sodę, kwasek cytrynowy (lub ocet), zaparz około 200cm³ herbaty (powinna mieć ciemny odcień). Ustaw na stole szklanki - do każdej nalej identyczną ilość naparu herbaty (najlepiej bez fusów :-) ). Do pierwszej dodaj pół łyżeczki kwasku cytrynowego lub łyżkę octu, drugą zostaw do porównania, do trzeciej dodaj pół łyżeczki sody. Obserwuj zabarwienie roztworów w szklankach. Barwa w pierwszej szklance powinna zmienić się na bursztynową - charakteryzującą słabą herbatę, w trzeciej natomiast na ciemnobrunatną - charakterystyczną dla bardzo mocnego naparu. Zawarte w herbacie pochodne taniny zmieniają barwę pod wpływem pH. Dodatek wodorowęglanu sodu (NaHCO₃ - sody), który łatwo hydrolizuje, gdyż jest solą słabego kwasu i mocnej zasady, podnosi stężenie jonów wodorotlenkowych (OH^-) w roztworze, a co za tym idzie zwiększa pH. Dodanie kwasu cytrynowego lub octowego (ocet - CH₃COOH), które dysocjując zwiększają stężenie jonów wodorowych (H⁺) w roztworze obniża pH. A teraz coś dla miłośników "mocnych" wrażeń: wlej zawartość trzeciej szklanki do pierwszej. Rozpocznie się dość burzliwa reakcja rozkładu anionów węglanowych. W jej wyniku zacznie się wydzielać dwutlenek węgla:
HCO₃^- + H⁺ H₂O + CO₂ . Uzyskany roztwór wyglądem przypomina ciemne piwo, lub, jak kto woli, coca-colę.

Do doświadczenia potrzebna jest łapa do probówek, probówka, alkohol etylowy (może być denaturat), stężony kwas siarkowy, kilka kryształków nadmanganianu potasu (KMnO₄) i bagietka (zatopiona rurka szklana ze spłaszczonym końcem). Do 1/3 wysokości probówki nalej kwasu siarkowego, następnie powoli po bagietce nalej alkoholu do 2/3 wysokości probówki; tak by nie zmieszał się z kwasem. Dla bezpieczeństwa uchwyć probówkę za pomocą specjalnej łapy. Następnie wrzuć do probówki kilka kryształków nadmanganianu. Obserwuj małe błyski w probówce i towarzyszące im suche trzaski. Efekty te są skutkiem gwałtownego utleniania etanolu nadmanganianem potasu. Kwas siarkowy pełni rolę katalizatora tej reakcji.

Sprzęt i materiały potrzebne do doświadczenia: draska z pudełka po zapałkach, szklana rurka (długości 15 - 20cm), palnik. Zeskrob draskę z pudełka. Otrzymany proszek umieść w środkowej części rurki szklanej. Zatkaj palcami oba końce rurki, a następnie zacznij ogrzewać jej środkową część. Po kilku minutach przerwij ogrzewanie. Idź do zaciemnionego pomieszczenia i odetkaj rurkę. Jej wewnętrzne ścianki zaczną świecić. Pod wpływem ogrzewania bez dostępu powietrza fosfor czerwony, będący jednym ze składników masy potarkowej pudełka po zapałkach, przechodzi w inną odmianę alotropową (o innym ułożeniu przestrzennym atomów) - fosfor biały. Biały fosfor w zetknięciu z tlenem zaczyna się powoli utleniać czego efektem jest świecenie (właśnie od fosforu pochodzi termin fosforescencja). Uwaga: otrzymany w doświadczeniu fosfor biały jest szkodliwy dla zdrowia (nawet w małych ilościach!), więc należy postępować z nim ostrożnie.

Sprzęt i odczynniki: nadmanganian potasu - KMnO₄, kwas siarkowy - H₂SO₄, metaliczna rtęć, drut żelazny, szkiełko zegarkowe. Przygotuj roztwór nadmanganianu potasu zakwaszony kilkoma kroplami kwasu siarkowego (gotowy roztwór powinien mieć zabarwienie jasnofioletowe). Na szkiełko zegarkowe nalej kilka kropel rtęci i roztwór nadmanganianu. Drut żelazny ułóż tak, aby dotykał rtęci tylko końcem. Po dotknięciu drutem napięcie powierzchniowe rtęci ulegnie zmianie, w efekcie czego kropla zmieni kształt na kulisty. Spowoduje to wynurzenie się końca drutu z rtęci i ponowne spłaszczenie kropli, co znów spowoduje zanurzenie drutu w rtęci... Reakcja będzie przebiegała dopóki nie wyczerpie się KMnO₄ (roztwór zmieni barwę na jasnoróżową).

Sprzęt i odczynniki: kwas siarkowy (stężony), kwas azotowy (stężony), nadmanganian potasu (KMnO₄), etanol (może być denaturat), parowniczka (o pojemności ~ 100cm³), drut (długości około 20cm), wata. Do parowniczki nalej kilka kropel kwasu siarkowego, kroplę azotowego i wrzuć kilka kryształków nadmanganianu. Jeden koniec drutu owiń watą i zwilż alkoholem. Teraz ostrożnie (!) zanurz na moment koniec z watą w parowniczce. Alkohol, którym jest nasączona wata zapali się. Zaobserwowany efekt jest spowodowany gwałtownym utlenianiem alkoholu etylowego przez nadmanganian; kwas siarkowy i kwas azotowy pełnią rolę substancji katalizujących, ten ostatni nie jest niezbędny, ale znacznie zwiększa widowiskowość pokazu (gwałtowniejsza reakcja). UWAGA: To doświadczenie przy nieumiejętnym obchodzeniu się z odczynnikami może spowodować pożar, należy więc zachować ostrożność; nie wykonywać go w pobliżu łatwopalnych przedmiotów.

Sprzęt i odczynniki: zlewka (poj. 250cm³), bagietka lub kawałek drutu, kawałek nici lub żyłki, blaszka cynkowa (można ją uzyskać przez rozbrojenie starego ogniwa - "paluszka"), 5% roztwór chlorku cyny(II). Do zlewki nalej roztworu SnCl₂ (~ do 3/4 wysokości). Z blaszki wytnij kształt choinki - nie większy niż 2/3 wysokości zlewki. U góry wyciętego kawałka zrób mały otwór, przez który przewlecz nić i przywiąż nią blaszkę do bagietki. Włóż blaszkę do zlewki, a bagietkę oprzyj o ścianki zlewki. A teraz czekaj cierpliwie... Po kilkudziesięciu minutach na blaszce powinny osadzić się srebrzystobiałe błyszczące kryształki cyny.
W wyniku reakcji Zn + Sn²⁺ Zn²⁺ + Sn cynk, będący metalem o niższym potencjale elektrodowym, spowodował wytrącenie cyny z roztworu.